بلاگ
ترنزپوز در موسیقی چیست و چگونه انجام میشود؟-اموزش کامل برای نوازندگان و هنرجویان
ترنزپوز چیست؟
مقدمه
اگر در دنیای موسیقی فعالیت میکنید – چه به عنوان نوازنده ، چه اهنگساز یا مدرس – حتماٌ با واژه ی (ترنزپوز) مواجه شده اید.
ترنزپوز یکی از مفاهیم کلیدی در تئوری موسیقی است که در تمام سازها کاربرد دارد ، اما در سازهایی مانند پیانو ، گیتار و سازهای بادی اهمیت بیشتری پیدا میکند.
بسیاری از هنرجویان تصور میکنند ترنزپوز کردن کار دشواری است ، در صورتی که با فهم اصول ان ، تبدیل به یکی از مهارت های جذاب و کاربردی نوازندگی میشود.
در این مقاله قصد داریم به صورت عمیق و اموزشی بررسی کنیم که:
- ترنزپوز چیست؟
- چرا استفاده میشود؟
- چگونه در پیانو و دیگر سازها انجام میشود؟
- چه نقشی دراجرا ، تنظیم و اموزش موسیقی دارد؟
ترنزپوز چیست؟
ترنزپوز چیست؟
ترنزپوز (Transpose) به معنی انتقال یک قطعه یا ملودی از یک گام به گامی دیگر است ، بدون اینکه فواصل موسیقیایی بین نت ها تغییر کند.
درواقع ساختار ملودی ، هارمونی و ریتم ثابت میماند؛ تنها نقطه شروع و محدوده فرکانسی قطعه جا به جا میشود.
مثال ساده:
اگر یک ملودی در گام دو ماژور (C Major) اجرا میشود و ان را یک پرده بالا ببریم ، وارد گام ر ماژور (D Major) میشویم.
تمام نت ها دقیقا به همان اندازه بالا میروند و قطعه فقط در ارتفاع دیگری اجرا میشود.
چرا در موسیقی از ترنزپوز استفاده میکنیم؟
ترنزپوز فقط یک تکنیک تئوری نیست؛ یک ابزار کاربردی در اجرای زنده ، تنظیم و حتی اموزش است. دلایل اصلی ترنزپوز عبارت اند از:
1.هماهنگی با محدوده صوتی خواننده
بسیاری از خوانندگان در گام اصلی یک قطعه نمیتوانند راحت بخوانند.
با ترنزپوز ، بدون تغییر احساس موسیقی ، قطعه را برای صدای خواننده مناسب میکنیم.
2.ساده کردن نوازندگی
برخی گام ها سخت تر هستند؛ مثلا:
- گام سی بمل مینور
- گام فا دیز ماژور
نوازندگان – خصوصاٌ هنرجویان – ممکن است ترجیح دهند قطعه را در گامی اسان تر مثل دو ماژور بنوازند.
3.هماهنگی بین سازهای مختلف
در گروه نوازی ، سازهایی مثل ساکسیفون ، کلارینت یا ترومپت ترانسپوزیسیون دارند. یعنی نت نوشته شده با نت شنیده شده یکسان نیست.
برای هماهنگی ، باید نت ها برای هر ساز ترنزپوز شود.
4.ایجاد تنوع در اجرا
گاهی نوازندگان برای جذابتر کردن اجرا ، قطعه را یک پرده یا نیم پرده جا به جا میکنند تا رنگ صوتی متفاوت ایجاد شود.
ترنزپوز چگونه کار میکند؟
فهم ترنزپوز نیازمند یک اصل مهم است:
ترنزپوز یعنی جابه جایی همه ی نت ها به طور مساوی در یک فاصله مشخص
مثلاٌ اگر بگوییم {یک پرده بالا} یعنی:
- C→D
- D→E
- E→#F
- F→G
- …
یا اگر {نیم پرده پاییم} بگوییم:
- A→#G
- G→#F
- F→E
به همین سادگی!
ترنزپوز در پیانو
ترنزپوز در پیانو
پیانو ساز غیرترانزپوز است ، یعنی همان نت نوشته شده شنیده میشود. بنابراین ترنزپوز در پیانو کاملا مبتنی به درک فواصل است.
چگونه در پیانو ترنزپوز کنیم؟
- فاصله مورد نظر را مشخص کنید (مثلاٌ یک پرده ، یک و نیم پرده ، چهارم بالارونده و …).
- اولین نت ملودی را به این اندازه جا به جا کنید.
- بقیه نت ها را دقیقاٌ با همان فاصله منتقل کنید.
مثال:
ملودی با نت های C-D-E
اگر بخواهیم یک پرده بالا ببریم:
D-E-#F
ترنزپوز اکوردها در پیانو
برای اکوردها نیز همین اصل اجرا میشود.
مثلاٌ اکورد {Am} اگر یک پرده بالا برود میشود {Bm}.
اکورد {F} اگر دو پرده بالا برود میشود {G}.
برای نوازنذگان پیانو ، تمرین ترنزپوز کمک میکند در گام های مختلف تسلط بیشتری پیدا کنند.
ترنزپوز در سازهای بادی و زهی
ترنزپوز در ساز بادی و زهی
دانصستن ترنزپوز در سازهای بادی مهم است؛ زیرا بسیاری از این سازها ترانسپوزیسیون دار هستند.
مثلاٌ:
- کلارینت سی بمل: نت نوشته شده C ، صدای Bb تولید میکند.
- ساکسیفون التو: نت نوشته شده C ، صدای Eb تولید میکند.
به همین دلیل هنگام نوشتن نت برای این سازها ، حتما باید ترنزپوز انجام شود تا هماهنگی با بقیه گروه حفظ شود.
ترنزپوز در تنظیم و اهنگسازی
در تنظیم موسیقی ، ترنزپوز کاربردهای حرفه ای دارد:
تغییر رنگ هارمونی
گاهی تنها با انتقال یک قطعه به گامی متفاوت ، کمی تاریکتر ، روشنتر یا گرم تر شنیده میشود.
ساخت نسخه های مختلف از یک قطعه
برای انتشار در کتاب ها یا فروشگاه های موسیقی ، معمولاٌ نسخه های زیر ارائه میشود:
- نسخه برای خواننده خانم
- نسخه برای خواننده اقا
- نسخه ساده تر برای هنرجویان
- نسخه مخصوص سازهای مختلف
تمام این نسخه ها از طریق ترنزپوز ساخته میشوند.
روش های ترنزپوز بهتر برای هنرجویان
اموزش ترنزپوز نیاز به تمرین دارد. بهترین روش ها:
1.تمرین با گام ها
هر ملودی را انتخاب کنید و همینطور از گام اصلی شروع کنید و یک به یک وارد گام های دیگر شوید.
2.استفاده از گوش
بعد از مدتی ، گوش شما ارتفاع نت ها را تشخیص میدهد و بدون نگاه کردن به نت میتوانید ملودی را در گام های مختلف بنوازید.
3.حفظ کردن ساختار اکوردها
بدانید هر اکورد از چه فواصل و نت هایی تشکیل شده است.
مثلا اکورد Cmaj7 همیشه ساختار زیر را دارد:
ریشه+سوم بزرگ+پنجم درست+هفتم بزرگ
پس در هر گامی قابل انتقال است.
4.تمرین با نرم افزارهای موسیقی
نرم افزارهای زیر قابلیت ترنزپوز دارند:
- Musescore
- Sibelius
- Finale
- DAW هایی مثل Logic pro و Cubase
استفاده از این نرم افزارها برای یادگیری ترنزپوز بسیار کمک کننده است.
اشتباهات رایج در ترنزپوز
بسیاری از هنرجویان مشکلات مشابهی دارند:
اشتباه 1: فقط اولین نت را جا به جا میکنند
ترنزپوز یعنی همه ی نت ها ، نه فقط شروع قطعه.
اشتباه 2: تغییر گام بدون توجه به تعداد دیز و بمل
هرگام ساختار خاص خود را دارد.
مثلاٌ گام ر ماژور همیشه دو دیز دارد.
اشتباه 3: بی توجهی به فواصل اکوردها
گاهی هنرجویان اکورد را اشتباه بالا میبرند چون ساختار ان را حفظ نمیکنند.
ترنزپوز و تاثیر ان در یادگیری موسیقی
ترنزپوز کردن یکی از بهترین تمرین ها برای:
- درک عمیق تر تئوری موسیقی
- تقویت گوش موسیقیایی
- افزایش انعطاف در نوازندگی
- بالا رفتن سرعت یادگیری قطعات جدید
هنرجویی که بتواند یک ملودی را در 12 گام مختلف اجرا کند ، در واقع بر ساز خود مسلط شده است.
جمع بندی
ترنزپوز یکی از مهم ترین مهارت های موسیقی است که نه تنها برای نوازندگان ، بلکه برای خوانندگان ، تنظیم کنندگان و حتی فروشگاه های موسیقی اهمیت زیادی دارد. توانایی ترنزپوز به شما کمک میکند:
- قطعات را برای خواننده ها مناسب کنید
- با سازهای مختلف هماهنگ شوید
- نسخه های متفاوت از یک قطعه برای فروش تولید کنید
- گام های سخت را ساده تر کنید
- رنگ و حس موسیقی را تغییر دهید
اگر در سایت خود اموزش موسیقی ، فروش نت یا معرفی ساز دارید ، مقاله ای درباره ترنزپوز میتواند یکی از جذاب ترین و کاربردی ترین محتوای شما باشد.
